Ik: uniek of niet?

Als je de titel van deze blog leest, dan denk je misschien: ja, natuurlijk ben je uniek, Laura! Iedereen is uniek! Of: nee, natuurlijk niet, Laura, niemand is uniek, we lijken allemaal op elkaar!
Maar dan ben je op het verkeerde been gezet. Want dat bedoel ik helemaal niet. Het gaat om het woord ‘ik’ zelf. Ik zal het even uitleggen.

Lacan (een slimme meneer) bedacht het systeem van de ordes. Als kind kom je eerst in de imaginaire orde, ook wel het spiegelstadium genoemd. Het kind ziet zichzelf niet in zijn totaliteit, maar leert zichzelf zien door een extern beeld (de ander). Dat zorgt voor gespletenheid, omdat het kind zichzelf dus via via ziet. Met het toetreden van de taalorde (als het leert spreken) komt het kind in de symbolische orde terecht en daar blijft hij de rest van zijn leven. Maar door de taal die het kind leert, gaat er iets verloren, de betekende van zijn eigen ik (Een betekenaar is een woord, bijvoorbeeld ‘boom’. Betekenaren zijn willekeurig. In het Nederlands heet het een ‘boom’, in het Engels ’tree’, maar ze verwijzen naar hetzelfde. Het concept waarnaar verwezen wordt, heet een betekende). Daarnaast heb je nog de reële orde, dat is dat wat niet symboliseerbaar is en daar kun je dus nooit bij.

Goed, ik hoop dat jullie het nog snappen tot nu toe haha en anders kun je altijd vragen om opheldering! We gaan nu verder over betekenaren. Alle woorden zijn betekenaren, zo ook het woord ‘ik’. Je hebt er misschien nog nooit over nagedacht, maar eigenlijk is het raar. Je gebruikt het woord ‘ik’ als verwijzing naar jezelf, maar het zegt niets over jou, het zegt niets over je unieke zelf (in het geval dat je gelooft in een ‘unieke zelf’ natuurlijk). Het woord ‘ik’ is inwisselbaar, iedereen gebruikt het immers. Zelfs je naam zegt niets over jou. De naam Laura zegt niets over mijn identiteit, het is willekeurig, mijn ouders hadden me ook Ashley kunnen noemen.
‘Maar wat als jij de enige bent met die naam?’
Misschien ben je nu wel de enige (ik ben geloof ik de enige die Laura Bosua heet, in ieder geval op Facebook haha), maar dat maakt niet uit. Het zegt het alsnog niets over jou, omdat het willekeurig is. Het is gewoon handig, zo’n naam (als je iemand kwijt bent in een grote menigte bijvoorbeeld), meer niet.

Hoe raar is dit idee wel niet? En misschien ook wel vervelend. Dat taal grenzen heeft, dat je niet alles kan uitdrukken met taal. Dat ‘ik’ niet uniek is.

Denk daar maar aan de volgende keer als je weer teveel over jezelf praat!

34 Comments to “Ik: uniek of niet?”

  1. Hallo meisje met geverfd-rood haar dat blogjes schrijft op lauradenkt.nl en bosua heet (en ik wil wel een waslijst aan geweldige eigenschappen noemen maar ik ken je niet zóóóó goed wat dat betreft). Verwijs ik dan wel goed? Of heb ik ’t nou helemaal verkeerd begrepen (vast wel)?

    • Je verwijst wel goed, maar het zijn alsnog woorden die sowieso willekeurig zijn (ik had ook Pietje kunnen heten en dan was het pietjedenkt.nl geweest), maar we hebben woorden wel nodig om naar de dingen te verwijzen natuurlijk. Dus het verwijzen is goed, maar dan moet je er wel bij bedenken dat het woord ‘rood’ niets over de kleur rood zegt, omdat het ook groen had kunnen heten. Daarmee verandert er niks aan de kleur zelf, zeg maar.

  2. Alle mensen zijn in principe allemaal hetzelfde. Niet heel erg bijzonder, in eerste instantie. Er zijn maar enkelen die ECHT uniek zijn. Mensen als Plato, Einstein, Da Vinci -mensen die zich ophieven en heffen uit de massa en daar jaren, misschien wel eeuwen later nog steeds bekend om zijn.

    • Iedereen is uniek. Zij gebruikten hun unieke talent ten volle, terwijl wij dat niet deden. Zij zijn niet uniek omdat ze zo goed ergens in zijn, zij zijn uniek omdat zij de enigen zijn die hun talent zo gebruikten.

      Ofzoiets.

      • Ja, ik ben het met Elise eens. Al ligt het eraan wat je verstaat onder ‘uniek’ natuurlijk.

        Bovendien heeft het niet alleen met talent te maken wat jij zegt over Plato etc., maar ook met economische en sociale omstandigheden.

  3. Wow, interessant… en ingewikkeld. Volgens mij moet mijn brein alles nog even goed verwerken hahaha.

  4. Wanneer ik het over ik heb dan kan ik niet volledig zijn. Ik weet zelf niet wie ik is. Het zou toch mooi zijn als ik daar in mijn leven beetje bij beetje achter kom.
    Daarom ook lekker “kinderlijk” gedrag blijven vertonen, dan sta ik dichterbij mijn jongere ik.. whihihih

  5. Whaha, toen ik de titel van je blog las, dacht ik meteen: JA! xD Maar ja, ik (:P) snap je punt ;)

  6. Oke, het is je gelukt, nu zit IK er de hele tijd overna te denken en dat zo vroeg op de ochtend al.

  7. Hmmm… tja, hoe zie je de wereld? Wat is ‘ik’, hoe zie je ‘ik’? Wat betekent dat? Ergens voel ik hier vaag de categorisch imperatief van Kant doorheen schemeren? Klopt dat?

    • Op welke manier zou je dat dan met elkaar willen verbinden? Ik denk het namelijk niet, ik denk dat je het op taalniveau moet zien. Het gaat er niet om hoe je ‘ik’ ziet, maar het gaat erom dat iedereen het gebruikt, dat het arbitrair is en dat er iets verloren gaat, juist vanwege het arbitraire en dat iedereen het gebruikt.

      • Ik denk dat je gelijk hebt. Ik zei niet voor niets ‘vaag’. Ik kan het namelijk ook niet helemaal uitleggen. Wellicht meer de kentheorie van Kant nog dan zijn categorisch imperatief. Of wat onder historici nog wel eens het derde punt van historisch besef genoemd wordt ‘Je kunt het verleden niet met de hedendaagse ogen bekijken’ of net iets anders gezegd ‘De wereld is voor ieders ogen net even anders’.
        Als je puur op taalniveau blijft gaat dit echter ook niet op. Lastig, lastig, lastig. Mooie om eens bij een goed glas wijn over na te denken. Voorlopig zit mijn brein echter nog helemaal tjokvol eindexamenspul… Pfff…. wees maar blij dat je dat gehad hebt.

  8. Interessant! Ik snap alleen niet zo goed waarom de betekenaar van zijn eigen ik verloren gaat als een kind taal leert? Of lees ik dat verkeerd?

    • Er gaat iets verloren als je de taalorde toetreedt, ik geloof een deel van je zijn, omdat je dat dus niet kunt uitdrukken met taal, omdat iedereen het woord ‘ik’ gebruikt.

  9. Oh Lacan… ik kan die man niet meer zien of horen. Raar trouwens om alle termen ineens in het Nederlands te lezen, haha.

  10. Dit zijn blogjes die je aan het denken zetten!!
    Goed en mooi verwoord Laura!!

    Maar ja.. Ik blijf nu wel met wat ?? achter!!

    • Dankje :) En dat snap ik! Maar dat is sowieso altijd met theorieën. Er zijn altijd dingen die niet ingevuld worden of niet kloppen, maar dat zorgt er wel voor dat je er zelf weer verder over na gaat denken :)

  11. Goh ja, nu je het zegt… Taal kan zo inderdaad niet altijd alles uitleggen/verklaren. Maar als verwijzer doet het in ieder geval zijn best. Interessant!

  12. Is het niet juist een mooi idee dat we niet in woorden te vatten zijn? Mensen moeten je simpelweg ervaren!

  13. Als je op mijn naam zoekt op google vind je nog een andere Marrit Postma. Dus ik ben helaas niet de enige. Maar iedereen heeft ook nummers. BSN-nummers immers.

    Maar je hebt gelijk. Ik is niet uniek.

    Best interessant dat over bekenaar en betekenende.

  14. Ja, het is toch een verwijzing via de taal. Geen omschrijving, dus ik vind er niets raars aan.

  15. Woow laura, hier moet ik over nadenken en nog een keer lezen! Erg interessant!

  16. Ik heb van die hele theorie nog nooit gehoord, dus interessant om te lezen. Zoals de meesten zeggen: hier moet ik even over nadenken! Maar ja, dan zit je dus weer in die beperking… kom je er zo ooit wel uit?

  17. Interessant! Leuk dat je hier over nadenkt en het deelt met ons!

  18. Een diep en interessant stukje :)

  19. Woow dit is diep.. Al snap ik denk ik wel waar je heen gaat. Wel een goed stukje, zet je helemaal aan het denken

  20. Ik snapte het pas aan het eind hahaha. Maar je hebt indd wel gelijk.

  21. Nog nooit zo over nagedacht, maar het zet je inderdaad aan het denken. Leuke site, ik blijf je volgen!

  22. Interessant om te lezen :)

  23. Poe, wat denk jij diep na over dingen :P Ik vind mezelf uniek. En ondanks dat ik daarbij het woord ‘ik’ gebruik, weet jij wat ik bedoel. Dus wat is het probleem? :D

  24. Wow dat is even heel diepzinnig zo laat op de avond. Nou kies ik er zelf voor om laat op de avond eens even wat blogs bij te gaan lezen, maar toch.
    Ik ben het ergens wel met je eens dat woorden en taal zo zijn omdat wij er die betekenis aan gegeven hebben. Ik (ja, ik!) moet alleen wel in een hele filosofische bui zijn wil ik daar ook echt over nadenken. Sommige dingen zijn zo, omdat ze zo zijn en omdat wij, of anderen, dat zo besloten hebben. Weten dat het zo is, ergens ver weg in mijn achterhoofd, vind ik voor nu wel genoeg.

Leave a Reply