Weg met de binaire opposities: droom of nachtmerrie?

Voor de mensen die nog niet afgeschrikt zijn door de woorden ‘binaire opposities’ (begrippen die recht tegen over elkaar staan, zoals goed en kwaad): welkom!
Vandaag niet lachen, gieren, brullen, maar iets om over na te denken.

Allereerst: ik heb dit weer (helaas) niet zelf verzonnen. Aanleiding hiertoe is een college van het vak ‘Literatuurbenaderingen’ en de benadering waar we het in dat college over hadden, was het feminisme.

Een ontwikkeling die je bij de feministische benadering goed kan zien, is dat er eerst gekeken wordt naar gelijkheid (bijvoorbeeld: waarom mochten mannen vroeger wel studeren en vrouwen niet?), daarna naar verschil (wat voor kwaliteiten heeft de vrouw?) en vervolgens deconstructie (het overstijgen van zowel mannelijkheid en vrouwelijkheid). Dit heb ik overigens van de literatuurwetenschapper Maaike Meijer (een slimme mevrouw).

Momenteel mogen vrouwen studeren. Ze mogen werken, een huis kopen, een eigen rekening openen; wat mogen ze eigenlijk niet? Maar toch is er nog steeds die binaire oppositie tussen man en vrouw. We leven in een patriarchale samenleving, waarin de man hoger staat dan de vrouw. Mannen verdienen meer. Vrouwen worden regelmatig seksistisch behandeld. Het beste wat je kan zijn in deze wereld, is een blanke, westerse man. Ik zal hier in een ander blogje meer over vertellen.

Misschien denk je nu: BE-LACH-E-LIJK! Waarom is er zo’n hiërarchie, weg ermee! Oké, stel je voor dat dat gebeurt. De vrouw is niet meer minder dan de man, beide seksen worden hetzelfde behandeld. Maar is dat wel zo goed?

Want we hebben binaire opposities nodig. We hebben verschil nodig om onszelf te kunnen definiëren (ik ben een vrouw, omdat ik geen man ben). We kunnen er niet zonder leven. Hetzelfde geldt voor vooroordelen, stel je voor dat je niet iedereen in hokjes stopt, wat voor chaos zou het dan wel niet zijn in je hoofd?

Zijn binaire opposities dan goed? Nee. Wat kunnen we eraan doen? Ik vind dat Foucault (een slimme meneer) wel een goede oplossing heeft bedacht, voor zover die uitvoerbaar is. Hij houdt een pleidooi voor de vermeerdering van mogelijkheden. Dat houdt in dat er meerdere subjectposities (een man of een vrouw is een voorbeeld van een subjectpositie) gecreëerd moeten worden. Zo wordt de ambiguïteit (ambigu = dubbelzinnig) binnen de concepten man en vrouw zichtbaarder. We kunnen de categorieën dus niet verwerpen, omdat we ze nodig hebben. Maar we kunnen ze wel complexer maken, zodat ze minder natuurlijk lijken.

Dus, wat denk jij: droom of nachtmerrie?

37 Responses to “Weg met de binaire opposities: droom of nachtmerrie?”

  1. Gek genoeg leest jouw artikeltje makkelijker door dan mijn tentamenstof, zucht. Dat vind ik ook best wel een binaire oppositie. Leuk – niet leuk.

  2. droom, zeker weten!
    het leven is heel simpel: wit/zwart, man/vrouw, slecht/goed, yin/yang…
    het wordt pas moeilijk als je verder gaat kijken, als je een situatie van beide kanten probeert te bekijken en/of begrijpen.
    als je op die manier begint zie je beetje bij beetje ook meerdere “hokjes” , grijs bv, en dan ga je zoeken, leergierig, ga je jezelf vragen stellen en in vraag stellen om uiteindelijk uit te komen bij de bijbel: “zalig de armen van geest…” of “verhogen van kennis is vermeerderen van smart”, terug te vinden in ieder geloof of godsdienst.
    “waarom” is de nachtmerrie.

    het kan natuurlijk ook dat ik al lang moest slapen nu… :-)

  3. Mensen zijn hokjesdenkers, zo hebben ze altijd overleefd. Gaat hem dus niet worden, helaassss.

  4. Seksesegregatie is niet de schuld van mannen maar deels ook van vrouwen. Klinkt raar maar mannen nemen veel sneller een hogere positie aan terwijl vrouwen genoegen nemen met een lagere positie. Tuurlijk zijn er vrouwen die de top bereiken, maar vrouwen zullen altijd minder verdienen dan een man in dezelfde positie met dezelfde scholing. Schijnt weleens positieve discriminatie te worden genoemd

    • Klopt, wij gaan erin mee. En dat is ook logisch, want heel de maatschappij is erop gericht. Ik zal er in een ander blogje meer over zeggen.

  5. Even iets heel anders: het ging de feministen niet om gelijkheid, maar om gelijkwaardigheid. Gelijkheid onder de mens bestaat niet en zal ook nooit bestaan ;).

    Voor de rest een erg leuk stukje!

    • Ik ben niet degene die het zegt he, ik heb het van Maaike Meijer ;) Gelijkheid staat letterlijk in haar artikel (ik heb hem even ingevoegd in mijn blog, als je klikt op haar naam, dan kun je het artikel lezen). Maar inderdaad bestaat gelijkheid niet, daarom is het ook een fase waar ze als het ware overheen gaan.

  6. Ik ben het met Renze eens. Wij zij (jammer genoeg) hokjesdenkers. En denk dus dat ’t m niet gaat worden..

  7. Interessant om over na te denken! Mensen zijn inderdaad hokjesdenkers, maar dat wil (vind ik) niet zeggen dat we het daarbij moeten laten. We liepen vroeger ook rond in berenvellen met een speer en tekenden stokfiguren in een grot. (Inmiddels hangen mijn berenvel en mijn speer al een tijdje stof te vangen in de klerenkast. :-D)

    De mens is een hokjesdenker, maar de mens streeft ook altijd naar vooruitgang. De hokjes hoeven niet te verdwijnen, maar het zou helemaal niet zo slecht zijn als er iets minder wordt gekeken naar wat er onder iemands rokje hangt en meer naar wat iemands kwaliteiten zijn.

  8. Mensen zijn hokjes denkers, maar er zijn steeds meer mensen die ‘out of the box’ kunnen denken… Ik kies voor droom..

  9. Interessant… (Nog wel een beetje teveel voor de vroege ochtend, gaap). Ik denk niet dat hokjesdenken erg is.

  10. Het klinkt heel logisch.. Alleen van de laatste alinea snap ik niks, haha

    • Haha oké, ik zal het proberen uit te leggen: je hebt nu als subjectposities man en vrouw. Maar eigenlijk zouden er meerdere moeten zijn, zoals (ik noem maar wat) manvrouw, vrouwman, onzijdig weet ik veel wat. Daardoor zijn er meer mogelijkheden en wordt dat onderscheid minder natuurlijk (want we denken dat het natuurlijk is dat bijv. de man hoger staat, maar dat is het niet). Snap je het zo?

  11. Interessant! Ook vanuit het ontwerpers-perspectief heb ik me hier wel eens in verdiept. Waarom zijn/werken producten voor vrouwen anders, én zien ze er soms compleet anders uit, dan voor mannen. En andersom ook natuurlijk. Is dit (altijd) nodig of gewenst? Ik ben bang dat we een hiërarchie ergens toch wel nodig hebben, al is het maar omdat het al zo diep en lang in onze samenleving geworteld zit. Als een soort houvast, misschien. Maar ik denk dat je ook dat weer zowel als positief als, als negatief beschouwen kan. Ingewikkeld maar interessant dus :)

  12. Mannen zijn mannen en vrouwen zijn vrouwen. Vrouwen zijn geen mannen en dat moeten ze ook niet willen zijn. Mannen en vrouwen zijn nu gelijkwaardig en ik vind dat goed zo. Natuurlijk worden vrouwen nog steeds wel anders behandeld, maar je behandeld een 5-jarig kind toch niet hetzelfde als een volwassene van zeg 40. Je behandelt ze beide op een bepaalde manier maar dat maakt het kind toch niet minder? Of de volwassene? Je praat toch anders tegen een advocaat als tegen een verhuizer? Dat maakt de advocaat/verhuizer toch niet minder? Het is alleen dat je ziet dat die twee mensen verschillend zijn. Je ziet dat mannen en vrouwen verschillend zijn en dat beide hun eigen kwaliteiten hebben.

  13. Oeh leuk, een wat diepzinniger artikeltje ;) Echt iets om over na te denken inderdaad. Zelf denk ik dat je eigenlijk niet zonder die binaire opposities kan. Ze zijn toch niet per definitie slecht? Het is onze opvatting ervan dat maakt dat “blanke mannen” beter zijn dan “zwarte vrouwen” (dit meen ik dus niet he, maar ik hoop dat je snapt wat ik bedoel)

    :)

    • Klopt! En het probleem hiermee is dat het natuurlijk lijkt dat ‘blanke mannen’ beter zijn dan ‘zwarte vrouwen’ (niet voor mij, maar voor veel mensen wel), terwijl het dat dus absoluut niet is.

  14. Je gooit er een hoop woorden in die ik nevernooitniet gebruik en ik snap ’t allemaal ook nog. Doe je goed meid ;)

  15. We hebben dus ongelijkheid nodig om te streven naar gelijkwaardigheid? Zoiets? Interessant artikel alleszins. Alleen al de titel trok me aan.
    Wat mij mss nog het meeste stoort is de discussie over mannen en vrouwen is: mannen met carrière: geen probleem. Vrouwen met carrière: ook niet, maar hoe zit dat dan met de kinderen? Altijd dat ene deeltje, vreselijk vind ik het. In maart was het trouwens equal pay day, om te ijveren voor een gelijk loon tussen man en vrouw.

    • Hey Madrina, ik heb de link verwijderd, omdat dat spam is. Ik denk niet dat we ongelijkheid nodig hebben om te streven naar gelijkwaardigheid. Ongelijkheid tussen man en vrouw is er nu eenmaal, maar het zit hem in de ongelijkwaardigheid en dat is de binaire oppositie.

  16. Wauw Laura, wat ben je diepzinnig vandaag! Tja, ik denk dat ik het wel met je eens ben. Het leven moet uit verschillen blijven bestaan, anders raakt de kosmos uit balans (ja, ik kan ook diepzinnig zijn!). Maar de verschillen kunnen wel gereduceerd worden!

  17. Mannen en vrouwen zijn nou eenmaal niet gelijk. Sorry. Dat is niet seksistisch of denigrerend bedoeld, maar het is gewoon de (harde) waarheid. Niet één mens is gelijk. Ervaringen, opleiding, opvoeding -alles draagt er aan bij dat niemand gelijk is. Ook gender. Vrouwen reageren nou eenmaal anders op situaties dan mannen. Niet slechter -gewoon anders. En dat kleine verschil is (denk ik) de reden dat op sommige posities men liever mannen heeft, terwijl vrouwen diezelfde positie geestelijk misschien net zo makkelijk aan zouden kunnen.

    • Daar hoef je geen sorry voor te zeggen, want het is inderdaad waar dat mannen en vrouwen niet gelijk zijn. Maar het punt van mijn blogje is dat ze niet gelijkwaardig worden behandeld (en gelijk is dan iets anders dan gelijkwaardig, maar dat snap je denk ik wel) en ook niet als gelijkwaardig worden gezien.

  18. Ik sluit me ook aan bij Renze ;)

  19. Ik vind Foucault altijd wel interessant :D Ik denk dat, hoe graag we ook gelijkheid na willen streven, we zelf de ongelijkheid in stand houden. Precies door wat je zegt… we hebben het nodig.

  20. Hmm. Ik ken alleen een Foucault van een slinger die met de sterren meedraait. En ik geloof dat ik die beter begrijp dan die Foucault van jou :P

    Veel verschillen tussen man en vrouw zijn wél leuk, dus laten we gewoon alleen diegene weg doen die stomweg niet eerlijk zijn?

  21. Ik moet eerlijk zeggen dat ik het in grote lijnen wel snap, maar echt helemaal niks van begrijp (Ben ik nu dom? :$) maar ik denk ergens dat vrouwen zelf ook voor deze positie kiezen, niet iedereen natuurlijk , maar er zijn vrouwen die liever thuis blijven terwijl hun man de kost verdient. Er zijn vrouwen die terwijl de man het “grote geld” naar binnen haalt, die voor de kinderen thuis willen zorgen (wat ik helemaal niet slecht vind).

    En dan heb je natuurlijk de vrouwen die wél carrière wille maken, en die net zo hard naar de top willen klimmen als de mannen. Verschil moet er zijn natuurlijk, geen mens is hetzelfde.

    (als ik dit helemaal fout begrepen heb, sorry voor deze mening, verkeerd opgevat ik ben blond, ik weet het)

    (en als het wel klopt, de meningachtig iets, dan heb ik niks gezegt natuurlijk :D)

    XXX

    • Ja je hebt gelijk hoor, vrouwen houden het ook in stand :) Daar gaat het volgende blogje over feminisme over! (maar ik weet nog niet wanneer die erop komt)

  22. Het klinkt een beetje ingewikkeld. Ik denk dat het beter zo kan blijven als het nu is, als je het probeert te veranderen zullen er altijd mensen blijven die het op de oude manier blijven doen.

  23. Hier een uitzondering op de regel denk ik; ik verdien meer dan mijn vriend, terwijl we exact dezelfde diploma en baan hebben ^^
    verder ben ik het eens met krabbelpoot. Vrouwen (waaronder ikzelf) houden het ook wel in stand. Kan nu al niet wachten totdat ik minder kan gaan werken xD

  24. Trackbacks

Leave a Reply to Anke