Waar ligt de grens?

Ik heb iets leuks voor jullie. Ja, echt waar. Jullie krijgen namelijk de kans om mij te helpen met een paper.

‘Oh, ik had gehoopt op een winactie.’
Ga weg, jij materialistische, oppervlakkig persoon!

Goed, een paper dus. Het is voor een vak over ethiek, volgens de definitie van Van Dale: het geheel van morele principes. Denk aan voorbeelden als proefdieren, zelf 1 kind doodschieten en 9 anderen laten leven of de rebellen alle 10 de kinderen laten doden (ja, heftig).

Nu kwam ik door Char Mander op een idee. Of eigenlijk door studiegenoten van haar zusje. Die hadden namelijk het idee opgevat om voor een opdracht van school (de design academy) een konijn te slachten. In de opdracht stond namelijk dat ze zichzelf pijn moesten doen en ze besloten dat dit voor evenredig veel mentale pijn zou zorgen. Je snapt wel dat er een hele discussie ontstond in de groep.

Daarop kwam ik op het volgende: waar ligt ethisch gezien de grens bij kunst? Ik moest ook meteen denken aan een tentoonstelling bij museum Volkenkunde (die nu overigens voorbij is helaas) van Jimmy Nelson. Dat is een fotograaf die stammen en volkeren van over de hele wereld fotografeert. Maar sommige mensen willen dat helemaal niet en toch doet hij het. Is dat gerechtvaardigd, omdat het kunst is of niet?

Ik wil deze vraag behandelen aan de hand van een case study zoals het konijn en Jimmy Nelson. Maar eigenlijk wil ik een ander voorbeeld/case study. Dus nu is de vraag aan jullie, en voel je vereerd: weten jullie misschien iets? Mijn dank zal groot zijn en zich misschien uiten in één of ander materialistisch iets.

19 Comments to “Waar ligt de grens?”

  1. Tss, eeuwige roem willen winnen is toch niet materialistisch?
    Antwoord op de vraag: overal en nergens.
    Voorbeeld: Tinkebell.
    Krijg ik nu eeuwige roem? :P

  2. Die vrouw die als kunstproject had dat ze ging doen alsof ze zelfmoord ging plegen?

  3. Sorry, ik ben niet zo thuis in de kunst wereld maar hopelijk heb kun je wat inspiratie op doen van je andere volgers :)

  4. Ik weet niet of je er iets aan hebt, maar ik moest denken aan Marina Abramovic en haar performance art ‘Rhythm 0’, uit 1974. Hierbij stond ze bij een tafel met daarop een stuk of 70 voorwerpen, en de bedoeling was dat voorbijgangers de complete controle hadden over wat er met haar gebeurde en wat ze met die voorwerpen deden. Er lagen dingen op de tafel als bloemen en andere onschuldige dingen, maar ook wapens. Abramovic maakte zichzelf tot passief onderdeel van het ‘kunstwerk’. Wat er ook gebeurde, ze zou er niet op reageren. In het begin ging dat goed, maar na een tijdje begonnen mensen nare dingen te doen – haar treiteren, uitkleden, pijn doen. Ik denk dat het een goed voorbeeld is als je kijkt naar ethisch mensen in het algemeen zijn op het moment dat ze totale controle krijgen, in dit geval over iemand anders. Daarnaast: moet je als kunstenaar wel zover willen gaan om een boodschap duidelijk te maken? Ik hoop dat je er iets mee kan :)!

    • Brrrr. Bedankt voor deze tip. Ik kende het niet. Moedige vrouw en als ik zo eens het net afzoek over deze performance mag ze ergens blij zijn dat ze dit heeft overleefd geloof ik. Confronterend.

  5. Rhythm 0 van Marina Abramovic is inderdaad een heel goede! Het is daar niet zoals bij het konijnenvoorbeeld de kunstenaar als wel de toeschouwer die (mogelijk) een ethische grens overschrijdt. Uiteraard is het wel de kunstenaar die dat mogelijk maakt door de toeschouwer vrij spel te geven. Aaah mag ik je essay schrijven please
    Misschien heb je hier nog iets aan: http://www.laraeven.nl/videos.html. L.A. Raeven is een tweeling die in hun kunst hun eigen anorectische lichamen en die van anderen gebruiken. Zit één filmje tussen waarin één van die meisjes volgegoten wordt met water. Er is ook een ’24 uur met…’ met hen. Ze zijn… bijzonder.

    • Nog meer over L.A. Raeven: ze gaan dus heel erg over de grenzen van hun eigen lichaam heen, maar in sommige performances volgens mij ook over de grenzen van anderen. Dat laatste kan interessant zijn voor jou. Denk ik. Ik weet niet.

  6. Tinkebell was ook de eerste die in mijn hoofd naar boven kwam, maar die ligt wel erg dicht bij het konijnen-verhaal. Dan is Rhythm 0 van Marina Abramovic interessanter denk ik.

  7. Hm, ik zit alleen maar in de ‘brave’ kunst ben ik bang. Maar Jimmy zou ik wel een goed voorbeeld vinden, jammer dat je die niet doet.
    Overigens was ik onlangs wel erg gefascineerd door een aantal vlinders en vogels onder een stolp en ik dacht die wil ik zelf ook graag hebben. Toen bleek echter dat ze echt waren (wel dood natuurlijk, maar opgezet) en mijn eerste reactie was dat ik ze meteen niet meer hoefde. Eerlijk gezegd blijf ik ze nog steeds erg mooi vinden en ik zit nu een goede reden te bedenken waarom ik ze toch zou mogen kopen. Omdat ze bijvoorbeeld dood gevonden zijn en niet zijn doodgemaakt om op te zetten (ik weet niet of dat zo is). Op de een of andere manier vind ik het toch raar dat je ze zo in de winkel kunt kopen.

  8. Het is geen antwoord op je vraag (ik ben dan ook niet zo heel materialistisch ;-)) maar ik vraag me ineens af wat kunst is en wat een (al dan niet wetenschappelijk) experiment? Wat ik zo lees over Marina Abramovic (die ik overigens niet kende) moet ik meteen denken aan het Stanford experiment. Kan goed zijn dat het totaal niet op elkaar lijkt, maar het idee dat mensen toch niet echt om kunnen gaan met macht, daar krijg ik wel even de bibbers van.

  9. Is het ethisch verantwoord het werk van Jeff Koons en Paul McCarthy kunst te noemen?

  10. Je hebt ook performance kunstenaars bijvoorbeeld een vrouw (oh wat erg ik ben haar naam kwijt) die in een museum ging zitten en mensen allerlei dingen met haar liet doen. Je kunt stilstaan bij de vraag waar de grens ligt in zulke acties. Hoever kun je gaan in een openbare gelegenheid zoals een museum ‘in de naam van kunst’. Zoiets zeg maar, ik weet niet of ik helemaal duidelijk ben haha

  11. Ik denk dat het in het geval dat jij noemt ook gaat om de manier waarop de fotograaf/kunstenaar er zelf mee omgaat. Wat doet hij met de mensen die hij wil fotograferen? Laat hij zich wegjagen wanneer die mensen laten blijken dat ze hem daar niet wensen? Laat hij die mensen hem ook onderzoeken, kennis met hem maken?
    Als hij gewoon komt, hun leven verstoort en weggaat alsof er niets is gebeurd, vind ik het niet ethisch verantwoord. Als hij echt contact met ze maakt en luistert naar wat die stammen wel of niet van hem willen, vind ik het een ander verhaal.
    Daarbij: er bestaat zoiets als portretrecht. Je mag gewoon een foto van iemand maken en publiceren. Daar moet je ook rekening mee houden.

    Veel succes, Laura!

  12. Misschien kan Riet Art je verder helpen.

  13. Tja, ik denk dus direct aan Tinkebell. Die haar poes tot handtas maakte, omdat de poes overduidelijk depressief was (symptoon daarvoor was volgens Tinkebell dat de kat erg veel sliep). Of hamsters in ballen in een galerieruimte liet rondkruipen. Dat riep enorm veel weerstand op bij dierenliefhebbers, precies de groep die Tinkebell wilde aanpakken omdat het niet natuurlijk is om een kat in huis te nemen, of zoiets. Maar ik vermoed dat er al wat papers geschreven zijn over Tinkebell. Dus misschien is het niet origineel.

  14. Waar de grens ligt is al eeuwen bij allerlei vraagstukken een onderwerp van discussie. Vaak komt men daar pas achter waneer die overschreden is.

  15. woooow heftig van dat konijn. Een aantal jaar geleden stond in het nieuws dat een basisschool leraar in Duitsland een konijn in de klas had geslacht. Hij wilde de leerlingen leren waar vlees vandaan komt. De kinderen moesten eerst om de beurt het konijn bedanken en aaien en daarna werd hij geslacht. Echt DISTURBING. Gok dat alle kinderen vegetarisch zijn geworden.

Leave a Reply to Daan