Author Archive

juni 28th, 2023

In alles zit een verhaal

Soms heb ik moeite met schrijven. Mijn overtuigingen over mezelf belemmeren me dan: kan ik het eigenlijk wel? Zit iemand erop te wachten? Ik ben deze blog begonnen, omdat ik meer wilde schrijven, beter wilde worden. Dan moet je jezelf niet in de weg zitten.

En als je jezelf dan even niet meer in de weg zit, merk je dat inspiratie overal zit. Een vrouw vertelt over die keer dat ze een auto vol mandarijnen had, om te verkopen voor de Roparun. Je ziet een boom en langs de stam klimt een plant naar boven. Of je loopt op straat en iemand zegt: ‘Zijn ze leeg geworden?’ Je schrijft het op, wie weet kun je er ooit nog eens een blog over schrijven.

En je beseft ook: iedereen gaat ergens doorheen, heeft een verborgen pijn. Maar wij horen alleen de snauw of zien een verbeten gezicht. Hoeveel makkelijker zou het zijn als we wisten wat daarachter zit? Zodat we elkaar beter kunnen begrijpen en helpen. En hoe waardevol zijn verhalen daarvoor.

Dus ja, in alles zit een verhaal. Je moet hem er alleen wel zelf uithalen.

juni 16th, 2023

Lang leve de bieb

Elke maandagavond na pianoles ging ik met mijn moeder naar de bibliotheek, want dat was in hetzelfde gebouw. Ik nam standaard 6 boeken (dat was de maximale hoeveelheid) mee en leverde 6 boeken weer in. Vooral de boeken van Laura Ingalls Wilder (what’s in a name) heb ik stukgelezen.

In Leiden had ik ook een abonnement en in Rotterdam ging ik af en toe ook, maar daarna bleef het lang stil op boekenleengebied. Ik kocht boeken of haalde ze uit de minibibliotheken die je tegenwoordig overal hebt (I love it). Maar met de Boekenweek dit jaar dacht ik opeens: waarom niet? Ik neem weer een abonnement! (er was ook een actie, dus dat scheelde)

Ik woon op 1 minuut afstand van een bibliotheek en het voelt net weer als toen. Deze bibliotheek ziet er zelfs een beetje uit als die van vroeger (een beetje ouderwets dus) en het is klein, maar fijn. Als ik nu een interessant boek tegenkom, hoef ik niet na te denken of ik hem ga kopen, maar reserveer ik hem gewoon. Ik zit niet meer op hetzelfde niveau van vroeger, als volwassene moet je wel eens werken, maar 1 boek in de week lees ik toch zeker wel uit.

En: ik vind het heerlijk.

mei 23rd, 2023

Laura’s liefdesletteren: schoolkorfbaltoernooi

Ik wil vaker fictie schrijven en daarom heb ik dit onderdeel in het leven geroepen. Verhaaltjes over – je raadt het al – liefde. Omdat liefde fijn is. En stom. En raar. En bijzonder. Allemaal tegelijk.

***

We zijn tien jaar en het gras is groen en de lucht is blauw. Vorige week regende het nog en keken we op tegen deze dag, maar de goden zijn ons goedgezind. Het is zo’n dag waaruit je hele jeugd lijkt te bestaan: je speelt met kinderen die je niet kent, maar die voor die dag je beste vrienden zijn. Je eet knakworsten op witte bolletjes en het zijn de lekkerste broodjes die je ooit hebt gegeten. Jullie zullen laatsten worden, maar dat maakt niet uit, want we hebben allemaal hetzelfde, iets te grote, blauwe shirt aan en we rennen, rennen, rennen, omdat we nog energie hebben en alleen maar kleine zorgen die nu lijken op te lossen in de wolken. We lopen elkaar achterna als kuikentjes achter de moedereend en we verbranden niet. Onze ouders verkopen snuisterijen voor een klein bedrag, het is eigenlijk niet logisch en toch is het de meest logische dag die er is. In je zak heb je een paar muntstukken voor een zakje snoep of toch die bal die bij de snuisterijen ligt. Deze dag duurt eeuwen en de zon brandt langer dan hij ooit heeft gedaan. Straks lig je soezig in bed, je hoofd vol met korfballen en gras en broodjes, nog niet wetend dat morgen het echte leven weer komt en dat ook dit zal vervagen en de kleine zorgen grote zorgen zullen worden. Maar nu niet. Nu hoef je alleen nog maar je ogen dicht te doen en te dromen.

april 30th, 2023

Vergeten

Ik ben 31 en dat betekent dat ik praktisch bejaard ben. Mensen boven de 31 zullen zeggen dat dat allemaal wel meevalt, maar vandaag ben ik erachter gekomen dat de vergeetachtigheid toch echt begint in te slaan: ik ben namelijk mijn blogverjaardag vergeten.

En niet zomaar vergeten, nee, het is inmiddels al meer dan een maand geleden dat mijn blog 12 jaar is geworden. 12 jaar is lang, als mijn blog een kind was, zou die naar de middelbare school gaan. De puberteit in. Mijn blog is een puber! En ik ben hem vergeten…

Ik heb mijn blog de laatste tijd ook wel een beetje verwaarloosd. Hij stond niet op nummer 1, eerder op nummer 10 of misschien wel 12 (wat dan wel weer mooi is gezien zijn leeftijd). Ik was bezig met de mensen om me heen, met werk, met freelancen (kreeg als feedback dat ik mijn bedrijf niet genoeg promoot, dus bij dezen: Tekstbureau Zinnespel voor al uw teksten en schrijftrainingen), met toneel en ik geef het toe: zelfs Outlander kwam nog voor mijn blog op de lijst.

Ja, het is erg. Maar vanaf nu ga ik mijn leven verbeteren. Ik zal alleen nog maar blogs van de hoogste kwaliteit schrijven, elke dag een stuk of 10. Ze zullen grappig zijn, intellectueel doch makkelijk te lezen. Ja, dat ga ik doen. Zeker weten.

april 5th, 2023

Tschüss Berlin

 

Waar ging je naar toe: Berlijn
Met wie: Mathijs
Waarom: daar wonen vrienden van Mathijs
Hoe ging het met je Duits: op zich gut, heb gewoon Duits gepraat, maar ik verstond zelf lang niet alles
Wat heb je daar eigenlijk gedaan: vooral veel vintage geshopt (Berlijn is vintage heaven), maar ook gewandeld, lekker gegeten en naar een museum geweest
Heb je nog iets geleerd over Duitsers: ja sicher
Wat dan: dat je niet in hoeft te checken in de tram en metro (je moet uiteraard wel een kaartje hebben)
Nog meer: ik was even vergeten dat wcms hier niet zo lekker is, omdat ze in Duitsland suikervrije slagroom gebruiken (whyyyyyy)
Is er nog meer: ja, roken is veel normaler hier. Het gebeurt soms zelf binnen. Als fervente hater van roken was dat… wennen.
Zou er nog meer zijn: ja, als je wil afrekenen in een restaurant, is het not done om naar de kassa te lopen, je moet echt wachten totdat ze naar je toekomen
Heb je nog iets over jezelf geleerd: neem rust, voordat je een weekendje weggaat, want tijdens een weekendje weg krijg je niet genoeg rust
Bedankt voor dit verslag en alle wijze lessen: kein Problem

maart 3rd, 2023

5 leuke dingen

Ik vond het wel weer tijd voor wat leuke tips. Daar komen ze:

1. Muziek: Whitney
Ik weet niet wat het is, maar ik word heel rustig van de muziek van Whitney. Ze hebben ongetwijfeld al veel geld verdiend aan mijn streams op Spotify (en je krijgt als artiest niet zoveel geld voor een stream, dus dat wil wat zeggen). Ik weet ook niet hoe ik de muziek moet omschrijven, maar volgens Wikipedia is het: indie folk, indie rock, soul. Mijn favoriet is het album Light Upon The Lake.

2. Serie en boek: Normal People
Ik keek eerst de serie (die is nu weer te zien op NPO Start) en ik was meteen verkocht. Het is zoooo goed geacteerd en ik houd ervan dat er zo weinig wordt gezegd. Ik ben nu het boek aan het lezen en hoewel ik de serie leuker vind (dat komt niet vaak voor), is het ook fijn om de gedachten van de personages te lezen.

3. Workshop: cyanotypie
Samen met Andere Laura volgde ik een workshop cyanotypie (blauwdrukken maken). Dit wilde ik al lang, want ik vind het er heel mooi uitzien. En het is veel makkelijker dan ik dacht, je kunt het zelfs thuis doen zonder al te veel moeite!

4: Instagram-account: Poëzie is een daad
Het concept is heel simpel: elke dag deelt @poezieiseendaad een Nederlandstalig gedicht. Fijne manier om nieuwe gedichten te ontdekken.

5: Museum: Muzieum
In het Nijmeegse museum Muzieum ervaar je hoe het is om blind te zijn. Je wordt door een blinde of slechtziende in het donker begeleid (je krijgt een blindenstok mee) en dat is een ervaring die indruk maakt. Want hoe kook je op een inductieplaat als je niets kan zien? En hoe klinkt een film met audiodescriptie? Ik kan het iedereen aanraden om dit een keer te doen.

Dat waren mijn tips voor nu! En mocht je nog tips voor mij hebben, dan hoor ik dat natuurlijk ook graag.

Tags:
februari 9th, 2023

De blogavonden

Ik heb er tachtigduizenden meegemaakt. Ik zit aan mijn bureau die alles behalve opgeruimd is. Er liggen de meest random dingen op, zoals zo’n leeg reisflesje die je meeneemt op vliegtuigvakantie, een kabeltje waarvan ik niet meer weet waarvoor het dient en pennen, eindeloos veel pennen. Ik ben aan het computeren, zoals we dat vroeger noemden. Klikkend van de ene pagina naar de ander. Het gebeurt altijd als ik muziek luister. Dat is bijna nooit vrolijke muziek, maar het ontspant me toch. Er staat een eindeloze rij aan tabbladen open met dingen die ik nog moet lezen, kijken, luisteren. Ooit.

En opeens heb ik het: een onderwerp of vaak alleen maar een woord. Ik typ de eerste zin in de WordPress-omgeving en zonder er echt over na te denken volgt de rest. Voor ik het weet, staat ie er: een nieuwe blog. Soms leg ik hem even weg, herlees hem de volgende dag en zet hem dan pas live. Of ik zet hem gewoon meteen online. Zoals nu. Op een van mijn vele blogavonden.

januari 21st, 2023

Daag jezelf uit (januari 2023)

In een ver verleden had ik de maandelijkse rubriek ‘Daag jezelf uit’. Sinds ik niet meer dagelijks blog zijn de rubrieken verdwenen, terwijl die toch ook leuk waren. Dus vanaf nu weer ouderwets om de zoveel tijd een paar uitdagingen.

1. Draag eens een soort sieraden dat je normaal niet draagt. Denk aan armbanden, terwijl je normaal alleen van de oorbellen bent of doe eens een ring om (ik draag zelf nu af en toe ringen, in het begin voelde het gek, maar het went). En ja, iedereen kan sieraden dragen, mannen ook.

2. Ga naar de kringloopwinkel met een vriend of vriendin en stel een outfit voor elkaar samen.

3. Luister een liedje in een andere taal. Bijvoorbeeld deze, die ik zelf erg mooi vind.

4. Ga naar de bioscoop en laat iemand anders de film kiezen (niet stiekem spieken!).

5. Koop een bosje bloemen voor jezelf. Gewoon, omdat het kan.

januari 5th, 2023

Durf te dromen

Ik had het al een aantal blogs geleden verteld, maar sinds een paar maanden heb ik een nieuwe baan. Jullie willen natuurlijk weten hoe en wat en goed nieuws: dat ga ik nu vertellen.

Bij mijn vorige werk had ik het idee dat ik niet alles mezelf kon halen wat erin zat. Maar wat paste dan wel bij mij? Ik kwam er zelf niet uit en besloot met een coach te praten. Zij liet me dromen (‘Wat als alles mogelijk is?’) en daarna bekeken we wat realistisch was.

Mijn droom is: schrijven, dingen maken, verhalen verzinnen op tachtigduizend verschillende manieren. Ik houd van mensen interviewen, verhalen schrijven, toneelspelen, inspiratie zoeken, liedteksten maken, dromen. Het liefst zou ik allemaal verschillende projecten doen, sommige projecten met andere mensen, sommige alleen.

Maar de huur moet ook betaald worden. En ik heb het gevoel dat ik nog veel kan leren van werken bij een organisatie in plaats van volledig als freelancer aan de slag te gaan. Mathijs doet dat wel (hij is freelance als componist, vooral in het theater, en als kok) en dat is niet altijd makkelijk. Maar het past heel goed bij hem: hij vindt altijd wel iets om te doen, ook in moeilijke tijden zoals tijdens de lockdown, toen het niet bepaald de beste tijd was voor hem met gesloten theaters en restaurants.

Maar wat betekende mijn droom dan realistisch gezien? Voorheen werkte ik vier dagen. Mijn coach vroeg me om uit te rekenen hoeveel ik moest verdienen om met drie dagen werken rond te komen. Daarnaast maakte ik een lijst met harde eisen die ik had voor een baan:

– Het salaris moest dus genoeg zijn om (comfortabel) van rond te kunnen komen
– In Utrecht of omgeving
– Drie dagen in de week
– Vrij op woensdag (omdat Mathijs onregelmatig werkt, houden we deze dag in ieder geval altijd vrij om leuke dingen te doen)
– Mogelijkheid om deels thuis te werken

Wat ik belangrijk vond in een baan:
– Creativiteit
– Vrijheid/autonomie
– Vertrouwen
– Mogelijkheid tot experimenteren
– Een goede werk/privé-balans
– Blijven leren
– Een organisatie waar je iets goeds doet voor de omgeving

Ik achtte de kans dat zo’n baan bestond niet groot. Er zijn niet veel banen voor drie dagen, laat staan banen voor drie dagen die voldoen aan deze eisen. Maar toch heb ik hem gevonden! Ik werk nu op vijftien minuten fietsen van mijn werk, drie dagen in de week, ben vrij op woensdag (en vrijdag!), kan tijds- en plaatsonafhankelijk werken, doe een opleiding (voor communicatieprofessional B). Het is afwisselend werk waar ik vertrouwen krijg en mijn creativiteit kan gebruiken, die iets goeds doet voor de omgeving. Ik werk namelijk bij de Omgevingsdienst regio Utrecht. Zelf had ik hiervoor nog nooit van een omgevingsdienst gehoord, maar kort gezegd: de Omgevingsdienst regio Utrecht geeft vergunningen af, controleert de naleving en werkt aan een veilige, gezonde en duurzame leefomgeving.

En daarnaast? Ik ben nog nooit zo creatief geweest. Zo ben ik bezig met:

– Toneel. Ik heb afgelopen maanden twee cursussen gevolgd( Fysiek Acteren II en Kleinkunst/Cabaret I aan de Theaterschool Utrecht) en ga komende maanden repeteren voor een toneelstuk.
– Het maken van een korte film samen met Mathijs en twee anderen.
– Het maken van liedjes met Mathijs.
– Een ander toneelstuk in een bijzondere vorm (over al deze dingen zal ik later nog bloggen).

Het idee was dat ik naast die drie dagen kon beginnen met freelancen. Ik moest eerst nog even wennen aan mijn nieuwe baan, maar nu heb ik ruimte voor korte/kleine opdrachten. Dus even schaamteloze zelfpromotie: mocht je iets voor me in de aanbieding hebben wat te maken heeft met tekstschrijven, redigeren, workshops toneel/schrijven geven of iets anders creatiefs, dan weet je me te vinden!

Ik ben in ieder geval heel blij dat ik deze stap heb gezet. De eerste keer dat mijn coach erover begon, vond ik het een onredelijk idee. Alsof dat ooit ging lukken. En wat denken andere mensen daar wel niet van? Maar het is mijn leven en ik merkte al heel snel dat mijn leven nu veel leuker is. Ik leer heel veel bij mijn nieuwe baan, waar mensen me waarderen voor wie ik ben. En ik kan helemaal los in de rest van de tijd met mijn creativiteit. Het is zonde om het bij dromen te laten.*

*Niet iedereen kan het zich veroorloven om drie dagen te gaan werken. Ik ben me er heel goed van bewust dat ik geprivilegieerd ben dat ik dit kan doen.

december 20th, 2022

Laura Molenaar is vertaler IJslands: “Vertalen is een puzzel”

Ik ben bevriend met vele Laura’s, wat best lastig is qua naamgeving. Zo heb ik wel eens over Andere Laura geschreven. Wat ik daarin nog niet verteld heb, is dat Laura behoorlijk cool is. Ze is freelance journalist, studeerde filosofie (waar ik haar van ken) en… heeft een boek uit het IJslands vertaald. Ja. Een boek. Vertaald. Uit het IJslands. Hoe dan????
(Dat heeft ze overigens niet in haar eentje gedaan, maar samen met Kim Liebrand, dus bij dezen ook credits naar Kim natuurlijk)

Dat vraagt om een interview, vind ik. Ik kan iedereen aanraden om hun vrienden te interviewen, want je ontdekt weer geheel nieuwe dingen over elkaar. Bij dezen mijn interview met Laura over het vertalen. 

Muziek maken met een rabarber

Want hoe kom je er eigenlijk op om IJslands te gaan vertalen? Het begon allemaal met de documentaire ‘Heima’ over de band Sigur Rós die Laura zag op haar zestiende. De combinatie van het IJslandse landschap, de taal en het feit dat het in IJsland normaal is om muziek te maken op een rabarber fascineerde haar.
Bovendien is de IJslandse literatuur bijzonder rijk. Laura: “De literaire cultuur is daar heel levend, een op de tien mensen heeft wel een boek of poëzie gepubliceerd. Je hebt natuurlijk ook de bekende Jólabókaflóð, waar vlak voor kerst in één keer heel veel boeken worden gepubliceerd. Dat zijn geliefde kerstcadeaus voor de donkere dagen. Er zijn ook allerlei boekenprogramma’s en podcasts over boeken. Auteurs staan daar dus in veel hoger aanzien dan in Nederland.”

Laura begon IJslands te leren met een cd-rom, maar het echte leren startte pas toen ze via de Reddit-pagina Learnicelandic een echte IJslander leerde kennen (er zijn maar 340.000 IJslanders, dus dat is zeldzaam). Die was bezig met een website waarop mensen IJslands konden leren en Laura werd het proefkonijn.

De schoonheid van de eigen taal

Laura verwachtte dat IJslands zoals Duits of Zweeds zou zijn, maar er zitten veel grammaticale constructies in die we niet meer kennen. “Zoals de aanvoegende wijs. Die vind je in het Nederlands nog terug in zinnen als ‘Het zij zo’ of ‘Ware het niet dat’ en in het IJslands gebruiken ze dat nog om de haverklap.”
Bovendien is de taal heel conservatief met leenwoorden. Een computer is een tölva, wat een samenvoeging is van tala (getal) en völva (zieneres), wat samen het woord getallenheks maakt. Een telefoon wordt sími genoemd, het oude woord voor draad. “Ze vieren de schoonheid van hun eigen taal door te kiezen voor hun eigen equivalent, dat vind ik mooi.”

Van IJslandse rap naar IJslandse pannenkoeken

Als eerste vertaalde Laura IJslandse rapnummers, want die zijn makkelijker te vertalen door de Engelse leenwoorden tussendoor. Daarna ging ze verder met sprookjes vanwege hun vaste vorm. “Op een gegeven moment wil je je leesvaardigheid vergroten en het helpt dan heel erg om te gaan vertalen. Je kunt niet een woord overslaan, je moet weten wat elk woord betekent. En dat helpt met vocabulaire opbouwen.”

Wat Laura ook hielp, was de ontwikkelingsbeurs die ze kreeg van het Expertisecentrum Literair Vertalen. Deze beurs betaalt de uren van de begeleiding, in dit geval de begeleiding van Kim Liebrand: “Zij heeft mij heel erg geholpen door mij keuzes te laten maken en dan samen te kijken wat het resultaat is van een vertaalkeuze. Je hebt bijvoorbeeld typische IJslandse pannenkoeken. Je kunt daar gewoon pannenkoeken van maken, je kunt uitleggen wat voor pannenkoeken het zijn of het IJslandse woord laten staan. Of voetnoten gebruiken, maar dat is in proza niet gebruikelijk. Daar moet je goed over nadenken.”

Markering

Uit deze samenwerking kwam ook de vertaling van het boek Markering door Fríða Ísberg voort. Laura heeft het boek namelijk samen met Kim vertaald. “Het is een uniek boek. Je zou kunnen zeggen, dat het sciencefiction is, maar er komen geen ruimteschepen in voor en er wordt eigenlijk niks uitgelegd van hoe die wereld eruitziet. Dat vind ik krachtig: dat je niet veel uit hoeft te leggen om het te begrijpen.”
Maar ook het filosofische en psychologische element vindt ze interessant. “Het gaat over empathie. Door het boek heen wordt bevraagd wat empathie is en in hoeverre het iets zegt over iemand als diegene empathisch is en of het meten van empathie ons verder helpt in de samenleving. Ik vind het heel leuk dat Friða niet een bepaalde positie verdedigt. Je krijgt nergens het idee dat zij ons iets probeert te leren. Je voelt mee met alle personages, dat vind ik sterk.”

In het boek komen personages vanuit verschillende lagen van de samenleving die daardoor ook anders praten. Hoe vertaal je dat op een goede manier? “Je moet goed lezen, de taal analyseren en je oren openhouden op straat en op het internet. Zo gebruikt het personage Tristan veel straattaal en over hem wordt meerdere keren gezegd dat hij slecht IJslands spreekt, dus het mag allemaal wat platter.”
Het is onmogelijk om het verhaal precies intact te houden, omdat de IJslandse taal anders werkt dan de Nederlandse. Hoe ga je daar als vertaler mee om? “Je bent vooral op zoek naar een waarachtige versie van wat er in het IJslands staat. Het hoeft niet precies hetzelfde te zijn, want dat kan niet. Als de stijl, de sfeer en de boodschap maar hetzelfde is.”

 

Vertalen is een puzzel

Vertalen is ontzettend moeilijk en dat onderschatten we volgens Laura: “Want we doen het de hele dag. We lezen Engelse dingen op het internet, kijken Franse of Duitse series. Het voelt misschien alsof we die talen goed beheersen, omdat we ze kunnen verstaan, maar om te vertalen moet je álles begrijpen. Niet alleen elk woord, elke zin, maar ook wat die betekent in de context, de connotatie, woordgrapjes, wat voor soort mensen deze woorden gebruiken, of het een oubollig woord is of juist nieuwerwets. Dat allemaal weergeven in het Nederlands is een puzzel.”
Laura onderschatte hoe goed je Nederlands moet zijn om te kunnen vertalen: “De perfecte vertaler moet alle registers open kunnen trekken: een onzekere jongen, een boze mevrouw en ga zo maar door. Al die stemmen moet je kunnen nabootsen. En de taal is ook in ontwikkeling. Met leren vertalen ben je nooit klaar.”

Voorbeeld

De vertaler van Harry Potter, Wiebe Buddingh’, vindt Laura heel inspirerend: “Die heeft ervoor gekozen ook namen zoals McGonaghall, Dumbledore en Hogwarts een Nederlands equivalent te geven. Voor kinderen zijn die moeilijk uit te spreken, en Anderling of Zweinstein roepen meteen een bepaalde associatie op. Dat vind ik heel creatief.”
Zelf staat Svava Jakobsdóttir nog hoog op haar te vertalen lijstje. “Zij is een feministische romanschrijver uit de jaren zestig die heel surrealistische, absurdistische verhalen schrijft met een feministische ondertoon. Denk aan een verhaal over een vrouw die tijdens het trouwen letterlijk haar hand weggeeft…”

Ik zou zeggen: ga het boek Markering lezen! Ondanks dat ik natuurlijk een beetje bevooroordeeld ben, omdat Laura het vertaald heeft, kan ik zeggen dat ik het oprecht een goed boek vond. Het zet je aan het nadenken, maar leest makkelijk en dat komt uiteraard onder andere… door de goede vertaling.