Het houdt nooit op

Een begrip dat een grote rol speelt bij de studie literatuurwetenschap is intertekstualiteit. Er is intertekstualiteit in engere en in bredere zin. In engere zin wil zeggen dat er bijvoorbeeld een citaat in een boek staat wat verwijst naar een ander boek. Maar als je zelf verbanden legt tussen bepaalde literatuur of bijvoorbeeld films, wat niet voor iedereen hetzelfde hoeft te zijn, is het intertekstualiteit in bredere zin. Elke tekst heeft een enorm intertekstueel veld.

Goed, een voorbeeld. Dit liedje van Frank Sinatra, dat ik trouwens heel leuk vind. Op een gegeven moment wordt er dit gezongen:

Work like a soul inspired
Till the battle of the day is won
You may be sick and tired
But you’ll be a man, my son

Die laatste zin (but you’ll be a man, my son) doet me denken aan een gedicht en is misschien wel een directe verwijzing. Namelijk naar het gedicht ‘If’ van Rudyard Kipling, één van mijn lievelingsgedichten. In dat gedicht staan voorwaarden die je moet hebben om een Man te zijn (If you can keep your head when all about you/Are losing theirs and blaming it on you etc.). En wat zijn de laatste twee zinnen?

Yours is the Earth and everything that’s in it
And – which is more – you’ll be a Man, my son!

De zin uit het liedje komt dus overeen met dit gedeelte van het gedicht. Dit is dus intertekstualiteit in engere zin. Goed, laten we verder gaan.

Dit gedicht doet me denken aan the Jungle Book. Ja, want Rudyard Kipling is de schrijver daarvan. Het boek heb ik niet gelezen, maar de Disneyfilm heb ik uiteraard wel gezien (jeugdsentiment). Wanneer ik aan de film denk, moet ik meteen aan het leukste liedje daarin denken: de olifantenmars. Daar word je nog eens vrolijk van haha. En de olifanten(mars) doet me weer denken aan de olifantenverzameling van Annemijn.
Die laatsten zijn geen expliciete verwijzingen, dus intertekstualiteit in bredere zin (al is intertekstualiteit eigenlijk niet zo’n goed begrip, omdat het alleen ’tekst’ in zich heeft, maar het kan natuurlijk ook bij beeld en geluid). En zo kun je steeds doorgaan en doorgaan. Misschien doet Annemijn je denken aan je vroegere buurmeisje. Intertekstualiteit houdt nooit op.

Waar moest jij aan denken bij mijn voorbeelden?

30 Comments to “Het houdt nooit op”

  1. “HOUDT HET DAN NOOIT OP?” /carice

  2. Het gedicht ‘If’ doet mij denken aan ‘If you can meet with triump and disaster and treat those two imposters just the same’. Dat leidt me dan tot een bepaalde aflevering van de Britse detective ‘Morse’, waarin zijn trouwe assistent Lewis deze zin citeert. Morse’ antwoord is natuurlijk ‘Ah… Kipling’, maar de ‘uneducated’ Lewis zegt alleen ‘Nee, staat boven de ingang van het Centre Court op Wimbledon’. Met Morse kom ik op een andere grote Britse detective, Sherlock Holmes natuurlijk. Beide zijn bepalend geweest, samen met Stephen Fry, voor mijn overduidelijke voorliefde voor Engels als prachtige taal en fenomeen als land in verleden en heden. Via Holmes echter kun je door uit te gaan van zijn bekendste verhaal ‘The hound of the Baskervilles’ weer een link leggen naar een beroemde Italiaanse ‘whodunnit’, ‘De Naam van de Roos’ van de hand van Umberto Eco. De hoofdfiguur daarin heet zeker niet per toeval ‘William of Baskerville’ en zijn trucendoos lijkt veel op die van Sherlock.
    Zo kom je via Kiplings gedicht, een tv-detective, een tennisbaan, weer een detective en een Italiaanse taalprofessor/schrijver toch weer terecht in de beroemde boeken.
    Intertekstualiteit… het houdt inderdaad nooit op.
    Gelukkig maar.

  3. “Olifanten vergeten nooit iets”
    En dan loot de leider der fanten
    tegen een boom

    –> kun je in tekst of anderszins nog wel uniek zijn?
    Ik probeer het tenminste wel…

    • Daar heb ik al eerder een blogje over geschreven, waarvan ik dacht van niet. Maar de reacties van bezoekers hebben mijn mening veranderd. Originaliteit is in strikte zin niet mogelijk, maar je kunt er wel naar streven en het zit hem vooral in de stijl.

      • Om Stephen Fry maar even aan te halen ‘An original idea? That can’t be difficult. The library must be full of them…’

  4. Aah jungle book, mijn eerste videoband.

  5. Via het gedicht van Kipling kom ik ook bij Junglebook, maar dan de papieren versie, gekocht in een obscuur boekwinkeltje in Kathmandu/Nepal; dan maak ik een sprong en zit samen met een klein kereltje te genieten van de olifantenparade…

    Dit is leuk!

  6. Ik denk niet zoveel, op de vroege morgen *gaap*

  7. En dat is dus één van de redenen dat ik mijn literatuurstudie heb stopgezet: dat ze voor alles wel een woord hebben = te theoretisch. Zelfs nu nog ben ik compleet gestresst als ik een ‘klassieker’ lees, omdat ik het gevoel heb dat ik MOET vinden dat het een geweldig boek is, omdat het nu eenmaal een klassieker is. Aaaaargh!
    Maar intertekstualiteit, ik sta daar eigenlijk nooit bij stil. Enfin ’t is mij nog niet spontaan overkomen, ik zal ’t zo zeggen.

    • Ik moet zeggen dat ik daar geen last van heb. Het is voor mij alleen een verrijking. Ongetwijfeld valt me heel veel niet op als ik een boek lees, maar dat maakt niet uit. Het gaat erom wat me wel opvalt. En klassiekers geweldig moeten vinden, hoeft natuurlijk niet, iedereen heeft een andere smaak!

  8. Aan een nachtmerrie die ik had als kind vaak had. Ik droomde dat de olifanten ons huis in kwamen stormen. Het heeft heel lang geduurd voordat ik olifanten weer een beetje leuk vond. Leuk stukje, weer wat geleerd!

  9. Oh de olifantenmars, GEWELDIG!

  10. Leuk om te lezen!
    Jungle Book doet mij denken aan onze trip naar Tsjechië waar we moesten optreden. Op de terugweg in de bus gingen we Jungle Book kijken, geweldig!

  11. Whaha ik snapte de tekst al niet…. maar pas in de laatste alinea zag ik dat er intertekstualiteit stond in plaats van interseksualiteit.

  12. Nou, bij lievelingsgedicht moest ik denken aan twee gedichten die ik lang aan mijn muur had hangen (Punishment van Heaney en Ode on a Grecian Urn van Keats). Of het echt mijn lievelingsgedichten zijn durf ik niet te zeggen, maar vind ze wel mooi. Bij Jungle Book moest ik denken aan ‘Wat je van beren leren kan’, wat ik op de basisschool eens moest zingen. En ik moest denken aan Baloe en aan mijn moeder omdat die laatst Baloe nog na deed, haha. Bij olifanten moest ik ook denken aan iemand die een olifantenverzameling heeft. Leuk blogje, en leuk ook dat associeren :)

  13. Hier heb ik nog nooit bij stilgestaan. Wat leuk eigenlijk!

  14. dat Beren liedje! haha, vind dat zo geweldig, van mamaloee! of babaloe? :P

    haha

  15. Ik moest aan 2 dingen denken: 1) mijn god wat volg jij een complexe studie!! Respect hoor!
    2) ik moet de DVD van junglebook weer eens aanzetten want die is te gaaf, maar bedacht wel gelijk dat ik toch echt meer fan ben van het moment tussen sheir kahn en Ka, blijft ongeëvenaard!

  16. Jaaaa! ‘If’ is ook een van mijn favoriete gedichten en op de middelbare school heb ik hem in drie jaren elke jaar opnieuw uitgeprint en in het begint van mijn agenda geplakt :D

  17. Bij ‘You’ll be a man, my son’ moet ik denken aan het nummer Son of Man uit Disney’s Tarzan

  18. Ik moest bij ‘You’ll be a man, my son’ denken aan Mulan :P

  19. Ik dacht alleen; ben ik mee eens.

    Zal wel te saai zijn ;)

  20. Weer iets geleerd. Ik denk bij the jungle book aan dat meisje op het eind dat water haalt uit de rivier en dat Mowli naar haar kijkt. Dat meisje vond ik altijd heel leuk.

Leave a Reply to tam