Posts tagged ‘binaire opposities’

juli 5th, 2012

Geëmancipeerd… of toch niet?

Een tijdje geleden heb ik al geschreven over dat de binaire oppositie tussen man en vrouw die misschien zo slecht nog niet is. Daarin zei ik ook dat het beste wat je in deze wereld kan zijn een blanke, westerse man is. Man ja, geen vrouw. En waarom niet? Omdat vrouwen nog steeds als minder gezien worden. En het zijn niet alleen de mannen die dat in stand houden.

‘Maar Laura,’ zul je, als je een vrouw bent, misschien zeggen. ‘Ik heb gestudeerd, ik werk en heb mijn eigen huis gekocht. Ik mag auto rijden, stemmen, geld verdienen en broeken dragen. Ik heb geen man nodig om voor me te zorgen. Dus waar heb je het in hemelsnaam over? Ik ben toch geëmancipeerd?’
Het klopt, al die dingen mag je. Maar denk dan eens verder. Nog steeds komt het voor dat vrouwen minder verdienen dan mannen. En het wordt als raar gezien wanneer de vader thuis blijft bij de kinderen en de vrouw kostwinnaar is.

Natuurlijk, vroeger was het erger. Virginia Woolf vertelt daarover in ‘A room of one’s own’. Vrouwen konden vroeger niet schrijven, omdat ze geen inkomen hadden (ze kregen nog net genoeg geld van hun vader of man om kleding te kopen en dat was het wel) en bovendien geen eigen kamer om in te schrijven. Denk daarbij aan de weerzin die er was tegen vrouwen die schrijven (Zoals een hele stomme man zei: ‘Zelfs de slechtste man is nog beter dan de beste vrouw.’) en je kan als vrouw geen kant op.

Nu is dat anders. Toch? Of niet? Is het eigenlijk niet raar dat op de boeken van Joanne Rowling J.K. Rowling staat? Ja, dat is gedaan, omdat de uitgever dacht dat jongens het boek niet zouden lezen als ze wisten dat het van een vrouw was. Dat boek is in 1997 gepubliceerd, nog niet zo heel lang geleden.

Nu een voorbeeld waardoor vrouwen (inclusief ikzelf) het in stand houden. Ik vind het leuk en galant als een jongen mijn jas aanneemt. Maar zou het niet ontzettend raar zijn als ik hém in zijn jas hielp? Dat vind ik eigenlijk wel en dat is misschien wel een fout van mijn denken of er zo ingeprogrammeerd door de patriarchale maatschappij (een maatschappij waarin de man hoger staat dan de man) dat het er niet uit te krijgen is.

Vrouwen zijn nog steeds beperkt. Ik kan niet ’s nachts om drie uur alleen door Rotterdam lopen. Ja, het kan wel, maar dat doe ik niet, omdat ik dan kwetsbaar ben. Als man zul je zoiets toch sneller doen.

Om dan toch iets positiefs te zeggen: ik heb al een veel beter leven dan de vrouwen van een paar generaties terug. Er zijn meer open dan gesloten deuren voor mij. Maar we zijn er nog lang niet en ik weet ook niet of dat wel gaat gebeuren (omdat binaire opposities dus nodig zijn, zie dit blogje).

juni 18th, 2012

Weg met de binaire opposities: droom of nachtmerrie?

Voor de mensen die nog niet afgeschrikt zijn door de woorden ‘binaire opposities’ (begrippen die recht tegen over elkaar staan, zoals goed en kwaad): welkom!
Vandaag niet lachen, gieren, brullen, maar iets om over na te denken.

Allereerst: ik heb dit weer (helaas) niet zelf verzonnen. Aanleiding hiertoe is een college van het vak ‘Literatuurbenaderingen’ en de benadering waar we het in dat college over hadden, was het feminisme.

Een ontwikkeling die je bij de feministische benadering goed kan zien, is dat er eerst gekeken wordt naar gelijkheid (bijvoorbeeld: waarom mochten mannen vroeger wel studeren en vrouwen niet?), daarna naar verschil (wat voor kwaliteiten heeft de vrouw?) en vervolgens deconstructie (het overstijgen van zowel mannelijkheid en vrouwelijkheid). Dit heb ik overigens van de literatuurwetenschapper Maaike Meijer (een slimme mevrouw).

Momenteel mogen vrouwen studeren. Ze mogen werken, een huis kopen, een eigen rekening openen; wat mogen ze eigenlijk niet? Maar toch is er nog steeds die binaire oppositie tussen man en vrouw. We leven in een patriarchale samenleving, waarin de man hoger staat dan de vrouw. Mannen verdienen meer. Vrouwen worden regelmatig seksistisch behandeld. Het beste wat je kan zijn in deze wereld, is een blanke, westerse man. Ik zal hier in een ander blogje meer over vertellen.

Misschien denk je nu: BE-LACH-E-LIJK! Waarom is er zo’n hiërarchie, weg ermee! Oké, stel je voor dat dat gebeurt. De vrouw is niet meer minder dan de man, beide seksen worden hetzelfde behandeld. Maar is dat wel zo goed?

Want we hebben binaire opposities nodig. We hebben verschil nodig om onszelf te kunnen definiëren (ik ben een vrouw, omdat ik geen man ben). We kunnen er niet zonder leven. Hetzelfde geldt voor vooroordelen, stel je voor dat je niet iedereen in hokjes stopt, wat voor chaos zou het dan wel niet zijn in je hoofd?

Zijn binaire opposities dan goed? Nee. Wat kunnen we eraan doen? Ik vind dat Foucault (een slimme meneer) wel een goede oplossing heeft bedacht, voor zover die uitvoerbaar is. Hij houdt een pleidooi voor de vermeerdering van mogelijkheden. Dat houdt in dat er meerdere subjectposities (een man of een vrouw is een voorbeeld van een subjectpositie) gecreëerd moeten worden. Zo wordt de ambiguïteit (ambigu = dubbelzinnig) binnen de concepten man en vrouw zichtbaarder. We kunnen de categorieën dus niet verwerpen, omdat we ze nodig hebben. Maar we kunnen ze wel complexer maken, zodat ze minder natuurlijk lijken.

Dus, wat denk jij: droom of nachtmerrie?