Posts tagged ‘postmodernisme’

juli 3rd, 2013

Leiden is een decor

uitzichtje

Je loopt in Leiden. Je fluit een deuntje, kijkt om je heen, het zonnetje schijnt: het leven is prachtig. Dan komt er een man op je afgelopen.
‘Wat een mooi decor he!’ zegt hij enthousiast.
‘Decor?’ vraag je.
‘Ja, Leiden. Ik vind dat ze het echt mooi in elkaar hebben gezet.’
Beduusd laat hij je achter. Je loopt langs een groepje mensen die om zich heen wijzen.
‘Die grachten lijken net echt!’
‘Ja, ik heb gehoord dat ze er Spa-water en zand uit de zandbakken van kinderen voor hebben gebruikt, zodat het realistischer lijkt.’
Je schudt je hoofd. Wat zijn dat voor grappen? Zijn de mensen in de war? Leiden is een echte stad. Toch?
Je reikt naar een bakstenen muur en begint te twijfelen. Hmm, het voelt een beetje raar. Misschien is het toch namaak. Ik bedoel, die huizen in Leiden schijnen heel oud te zijn, maar dan zouden ze allang ingestort zijn toch?
Voor de zekerheid ga je het toch maar even vragen, aan een oude vrouw op een bankje. Die zal het wel weten.
‘Ehm mevrouw, Leiden-‘
‘Ja, mooi he!’
Ze glimlacht.
‘Het doet me denken aan vroeger. Zo zagen de gebouwen er toen ook uit. Ze hebben het echt heel goed opgebouwd.’
Verward pak je je fiets en fiets terug naar Oegstgeest. Leiden is een decor. De bootjes, de huizen, de grachten, het is allemaal nep. En dat heb jij nooit geweten.

‘Oké Laura, nu ben je toch echt gek geworden.’ denk je nu. Maar waar jij je net in bevond, was de postmoderne wereld. Hierin speelt representatie en twijfel een grote rol. Wat is echt en wat niet? Klopt jouw beeld of het mijne? Of allebei? Is Leiden een decor of niet?
Als iedereen tegen je zegt dat iets zo is, dan begin je vanzelf te twijfelen, hoe standvastig jouw punt ook was.

Maar ik zal je geruststellen: Leiden is geen decor. Tenminste, voor zover ik weet…

mei 18th, 2013

Mijn laatste en tevens beste bachelorpresentatie ever

421px-Cavia

Bron

17 mei 2013. De dag dat ik mijn laatste bachelorcollege en tevens presentatie had samen met Jozefien. Dat konden we natuurlijk niet zomaar aan ons voorbij laten gaan.

Het was voor het vak postmodernisme en we moesten de teksten van Thomas Docherty en Jane Flax toepassen op de serie/het toneelstuk Angels in America (AANRADER!). Eén van de kenmerken van postmodernisme, een literaire stroming, is ontologische twijfel. Dat is de twijfel over in welke wereld je bent. Denk bijvoorbeeld aan de film Pan’s Labyrinth (ook een aanrader!). En met die ontologische twijfel gingen wij wat dingen doen.

We stonden voor de klas en ik begon met praten: ‘Leuk dat jullie naar onze spreekbeurt willen luisteren. Ik wilde het eerst over cavia’s doen, maar Laura houdt meer van giraffes. Ik haat echter giraffes, dus hebben we toch maar besloten om het over Angels in America en postmodernisme te doen.’
We gingen door met de rest van de presentatie, er verscheen bovenstaand plaatje van een cavia op één van de dia’s, en op een gegeven moment liep Jozefien weg, terwijl ik aan het presenteren was. Mensen keken om: wat gaat zij nou weer doen? Ik deed alsof het de normaalste zaak van de wereld was en keek ook niet op toen vervolgens Jozefiens broer binnenkwam en verder ging met de presentatie. Toen hij klaar was met zijn stukje, liep hij de deur uit en kwam Jozefien weer binnen.
De algehele stemming bij het publiek: wat de f.

Naast dat het heel leuk was om te doen, vond de docent het gelukkig ook goed en grappig. En ik heb besloten: in het vervolg ga ik meer van dit soort dingen in presentaties doen.

mei 4th, 2013

De ervaring van het lezen

Momenteel ben ik druk, druk, druk, waaronder ook met mijn presentatie voor het vak Postmodernisme (afgekort: pomo), het moeilijke vak evah. Maar ik moet ook een blog schrijven voor vandaag. En hoe kun je dat nou beter doen dan door studie en blog te combineren?

Het gaat over de ervaring van het lezen.  In romans is er sprake van zogeheten characters (die ik vanaf nu personages zal noemen). In de achttiende eeuw, ten tijde van de Verlichting, werd er gedacht dat er zoiets stabiels en vaststaands is als de menselijke natuur (vanuit dit idee kwam ook de rechtvaardiging van het imperialisme, er is zoiets als een essentie en daarom moeten we de Ander, de gekolonialiseerde, helpen om die essentie te vinden). Dat reflecteerde zich in de literatuur. Personages zijn herkenbaar. De lezer ontdekt de ‘waarheid’ van zichzelf gereflecteerd in het personage, oftewel: hij identificeert zich met het personage. Dat komt omdat ze een gedeelde menselijke natuur hebben. Je kunt personages begrijpen, ze zijn doelbewust en simpel. Maar de mens is dat helemaal niet.

Onze persoonlijkheden zijn niet coherent. Je kunt jezelf niet omlijnen in vijf woorden (Pietje is extravert, ongeduldig, leergierig, enthousiast en perfectionistisch), want in sommige situaties gedraagt Pietje zich juist helemaal niet extravert en als het op wiskunde aankomt, is hij alles behalve leergierig. Je leven is niet als een rode lijn die uiteindelijk naar een doel wijst, het heeft geen vaststaand plot. We zijn gefragmenteerd.

En dat is wat het postmodernisme, een (literaire) stroming die meestal wordt geplaatst vanaf de jaren zestig), probeert te laten zien in haar literatuur. Postmodernistische boeken zijn vaak lastig om te lezen, want ze volgen niet het Marietje is eenzaam – Marietje ontmoet een leuke man – complicatie – Marietje en man worden verliefd en leven nog lang en geluk-plot. Zo springen ze bijvoorbeeld van het ene naar het andere personage, terwijl het kan zijn dat ze allebei hetzelfde heten of ze hebben juist geen naam of je weet niet in welke wereld het personage zich bevindt of – of – of, eindeloze opties.

Dat lijkt meer op ons leven, onze persoonlijkheden, onze gedachtes. Maar toch lezen we liever boeken waarin het plot wel strak omlijnd is, waarin we ons kunnen identificeren in de personages en denken onszelf zo beter te begrijpen. Waarom? Vinden we het moeilijk om geconfronteerd te worden met onze gefragmenteerdheid, met het inzicht dat je jezelf en de ander nooit volledig kunt begrijpen? Of zijn we gewoon te lui en willen we lezen om te ontsnappen aan het leven van alledag, geen moeilijk gedoe?

Ik weet niet of ik het zo duidelijk (en goed) heb uitgelegd, het blijft lastig, maar het zette me in ieder geval aan het denken.

juli 20th, 2012

Waarom het niet erg is dat je Harry Potter al tachtigduizend keer gelezen hebt

Ik heb het al eerder gehad over de boeken die ik voor het vak Wereldliteratuur moest lezen. Eén van die boeken was ‘Rachels Rokje’ van Charlotte Mutsaers, een zogeheten postmodernistisch boek. Postmodernisme is een literaire stroming die vanaf de jaren tachtig in Nederland opkwam.

Eén van de gedachten hiervan was dit: elke lezing van een tekst is onderhevig aan de context. De context is veranderlijk. De betekenis van een tekst is dus altijd afhankelijk van de context.

Wat houdt dat nou precies in? Elke tekst heeft verschillende contexten. Zo kun je je bijvoorbeeld richten op het man-vrouwbeeld wat in de tekst naar voren komt, de historische situatie of juist meer op tekstniveau ernaar kijken en je op de vertelinstantie richten.

Maar buiten dat heeft het ook te maken met jezelf. Stel, je leest een boek nu. Over vijf jaar lees je hem weer. Maar jij bent dan niet meer dezelfde persoon (natuurlijk deels wel, maar ook deels niet). Misschien zit je nu in een verdrietige periode van je leven en ben je over vijf jaar juist heel gelukkig. Andere dingen zullen je dan opvallen in het boek. En sowieso, je leest hem voor de tweede keer, dus het verhaal weet je meestal nog wel. Waarschijnlijk kijk je nu meer naar de details.

En dat is wat lezen zo mooi maakt. Dat je een boek (bijvoorbeeld Harry Potter, geef maar toe dat jij die ook meer dan vijf keer hebt gelezen, alle boeken!) heel vaak kunt lezen en dat je het toch niet zat bent.

Dus sta op ga zitten en leest!